ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΕΠΙΤΕΥΓΜΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΣΟΡΩΝΗΣ

Γράφει ο Λουκάς Μαστής

ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΕΠΙΤΕΥΓΜΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΣΟΡΩΝΗΣ

Από τα πιο σημαντικά πράγματα που έγιναν τον περασμένο αιώνα στο χωριό μας ήταν η κατασκευή του δημοτικού σχολείου.

Από το υστέρημα τους οι λεσπέρηδες και οι τσομπάνηδες της Σορωνής με προσωπική εργασία και αυτοφορολογία και χωρίς να έχουν βοήθεια ούτε… λιρέτα από την Ιταλική διοίκηση κατάφεραν να κατασκευάσουν ένα σύγχρονο και μεγάλο σχολείο, από τα καλύτερα στο νησί της Ρόδου εκείνα τα χρόνια.

Αποτελούσε διακαή πόθο η κατασκευή του σχολείου για αυτό και αγκαλιάστηκε από τους κατοίκους του χωριού με πρωτοφανή ομόνοια και σύμπνοια. Η κατασκευή του ξεκίνησε το 1923 και ολοκληρώθηκε το 1928.

Ιδιαίτερα γλαφυρά περιγράφει ο δάσκαλος Φώτης Κυπριώτης(στο βιβλίο του)το πώς ξεκίνησε η κατασκευή του σχολείου αναφέροντας τα εξής:

«Μιαν ανοιξιάτικη κυριακάτικη εξόρμηση του 1923, μετά την απόλυση της εκκλησίας.

Ρασοφόροι και κοσμικοί, άνδρες και γυναίκες, νέοι, μεσόκοποι και γέροι, νεροκουβαλητές-λασπάδες-φτυαράδες-μπαζωτές-πελεκητές, κτίστες και καραβάνια από γαϊδαρομούλαρα και άλογα, ατέλειωτη αλυσίδα από το γιαπί μέχρι τη θάλασσα για το αμμοχάλικο και την αμμοληψία, όλα σ' ένα πολυσύνθετο, άρτια οργανωμένο κι αποδοτικό εργοτάξιο. Εμείς μικροί τότε 9-10 χρονών οι οδηγοί επί των μεταφορών. Ο Γιάννης του Καζαμία (Μουστουχά), ο Μαθιός του Θανάση (Χατζηγιώργη), ο Κιάνος (Σταυριανός) του Μιχ. Τουμάζου, το Τασί του Κ. Παπαμανώλη, ο Γιώργης του Κυριάκου (Μουστουχά), ο Γιάννης του Σουμαρά (Παπαστεργής, έπειτα γλύπτης), ο Νικόλας του Κ. Τουμάζου, ο Γιάννης ο Ασπάλαθος (Λαός), ο Νικόλας του Θεόση (Χατζηνικόλας) και πολλοί άλλοι. Χαρά μας η συμμετοχή στο χτίσιμο του νέου σχολειού που θα μας έπαιρνε από το ΝΑΡΘΗΚΑ της εκκλησίας με διπλούς επιτηρητές: τον αυστηρό αλλ' αποδοτικό δάσκαλο Γιάννη Μαλλιαράκη, και «το σοβαρό και πονεμένο ΕΣΤΑΥΡΩΜΕΝΟ» που τοποθετημένος στο επάνω μέρος του τέμπλου έφθανε στο ίδιο ύψος με μας και παρακολουθούσε την Ελληνο-Χριστιανική μας προκοπή. Χαρά μας ακόμη γιατί μετά το ξεφόρτωμα, καβαλλάρηδες τώρα, ψυχαγωγούμασταν με τις αλογογαϊδουρομίες και κουντρεστέρναμε ποιος θα πάει πρώτος να φορτώσει, να μαρκάρει περισσότερα ταξίδια και να βγει ο πρώτος της ημέρας. Θυμούμαι που πάντα προηγείτο ο Νικόλας του Θεόση που ήταν ασυναγώνιστος με το κόκκινο αλογάκι του.

Τι μπορεί αλήθεια να κατορθώσει ο ΜΟΝΙΑΣΜΕΝΟΣ ΛΑΟΣ!! Με τη σπάνια αυτή ομοψυχία και συνεργατικότητα, στήθηκαν υπερυψωμένα τα θεμέλια του μεγαλεπίβολου κτιρίου, ασβεστοκτισμένα, στέρεα, αφού δεν υπήρχε το τσιμεντοκαλούπωμα όπως σήμερα. Το απόγευμα που σκολάσαμε, αφού ξοδεύτηκαν σχεδόν όλα τα οικοδομικά υπάρχοντα υλικά, διακρίναμε, καμαρώνοντάς τα, και με ξενάγηση από όποιους είχαν γνώσεις αρχι τεκτονικές, τις αίθουσες διδασκαλίας, το διάδρομο, το γραφείο, τη μεγάλη αίθουσα διαλέξεων και θεατρικών παραστάσεων. Τα πάντα έτοιμα για τη συνέχιση του κτισίματος του κύριου κορμού του. Και με τη σύμπνοια και τον ενθουσιασμό της Κοινότητας, θα αποπερατωνόταν το προορισμένο μελλοντικά και για Γυμνάσιο μεγάλο τούτο σχολείο, μέχρι το νέο σχολικό έτος.

Ήρθε όμως η κυβερνητική παρέμβαση να ανακόψει την πορεία των οικοδομικών εργασιών. Το σχέδιο δεν συμβάδιζε με το νέο Νόμο «περί σχολικών κτιρίων». Έπρεπε να διαμορφωθεί. Νέο στυλ οικοδομών, που αντικαθιστούσε με βαρύ όγκο, την καλαίσθητη αρχιτεκτονική ελληνική γραμμή, υποχρέωνε την εγκατάλειψη του αρχικού σχεδίου. Έπρεπε λοιπόν να γίνει σύνταξη νέας μελέτης, εκλογή νέου σχεδίου. Αρκετός χρόνος πέρασε μέχρι που να καταλήξουν στο τελικό σχέδιο, που επικράτησε στην εξωτερική εμφάνιση, να 'ναι σύμφωνο με τις προδιαγραφές και τα γούστα τους. Και όταν όλα τακτοποιήθηκαν, στο πέρασμα του χρόνου, παρουσιάσθηκε ένα νέο, εξίσου σοβαρό εμπόδιο: Η οικονομική κρίση που μάστιζε το νησί ήταν απελπιστική. Το σχολείο όμως έπρεπε «πάση θυσία» να προχωρήσει. Με δικές μας δυνάμεις. Ανεξάρτητοι, αδέσμευτοι. Πάρτηκαν σκληρές αποφάσεις. Χρειάστηκαν μεγάλες θυσίες. Ακόμη και αυτοφορολογία. Η κάτθε οικογένεια υποχρεωτικά έπρεπε να προσφέρει πεντακόσιες λιρέττες. Πέρα απ' αυτή, για να αντιμετωπισθεί το οικονομικό αδιέξοδο της ίδρυσης του νέου σχολείου, συστήθηκε Κεντρική Επιτροπή από Σορωνιάτες που διάμεναν στη Ρόδο (Μιχ. Αλμυρό γραμματέα της Μητρόπολης, Δημ. Δημητράκη, βιβλιοπώλη) που συνεργαζόταν με την τοπική (υποεπιτροπή), τους: Χατζητσαμπίκο, Απ. Μουστουχά, Μιχ. Ηλ. Σαββάκη..

Παραθέτω «την θερμοτάτην έκκλησιν προς εριτίμους» ιδιώτες και παράγοντες που καταφαίνεται το ευρύ ιδρυτικό φάσμα του νέου σχολείου. Οι εκκλήσεις-επιστολές στάλησαν και σε Δωδεκανήσιους της παροικίας μας στην Αλεξάνδρεια όπως προκύπτει από επίσημη αλληλογραφία.

Τελικά το 1928, όταν πια εμείς ήμασταν μαθητές Γυμνασίου, έγιναν τα εγκαίνια και πρωτολειτούργησε μέσα σε όνειρα και προοπτικές μεγαλεπήβολες το πολύπαθο τούτο σχολείο. Κανείς βέβαια τότε δε φανταζόταν ότι κάποτε το μεγαλόπρεπο σχολειό θα το διοικούσαν δάσκαλοι και καταστάσεις που μοναδικό τους σκοπό θα 'χαν το γλωσσικό και εθνικό αποπροσανατολισμό των παιδιών τους.»

Σ.Σ Οι φωτογραφίες του δημοτικού σχολείου είναι από παλαιότερη δημοσίευση στην Παλιά Σορωνή της Μαρίας Γραμματικού

Παρατίθεται η έκκληση της επιτροπής Σορωνιατών για την συγκέντρωση πόρων

Λουκάς Μαστής

Σχόλια.

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΑΤΣΑΡΑΣ

Λουκά από δημοσίευμα της Ροδιακής τον Μάιο του 1922 φαίνεται πως και Αιγυπτιώτες βοήθησαν στο ξεκίνημα της ανέγερσης ανταποκρινόμενοι στις επιστολές που αναφέρεις

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην ομάδα «Παλιά Σορωνή»:

https://www.facebook.com/groups/2637261696541637/posts/3437590723175393/

ΜΙΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ από τη Παλιά Σορωνή.

Γράφει ο Στέλιος Κούτρης

Πρωί - πρωί την παραμονή των Χριστουγέννων, στα χωριά μας ξυπνούσαμε από τα χοιροσφάγια.

Κάθε σπίτι έσφαζε τον «πεστλεμέ» δηλαδή τον χοίρο που έτρεφε με σκοπό:

Να εξασφαλίσει το κρέας των γιορτών και να διατηρηθεί σαν «καβρουμάς» μέχρι τις Απόκριες.

ΜΙΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

από τη Παλιά Σορωνή.

************************************

ΕΙΣΑΓΩΓΗ:

Δύο, από τα πολλά, χριστουγεννιάτικα έθιμα του χωριού μας ήταν τα χοιροσφάγια και οι Καλαντιστάες.

Τα χρόνια πριν τα πόλεμο αλλά και στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, κάθε νοικοκυριό μεγάλωνε ένα χοίρο (το πεστλεμέ) με αποκλειστικό σκοπό να τον σφάξει τη παραμονή των Χριστουγέννων για να εξασφαλίσει το κρέας της οικογένειας για τις γιορτινές μέρες και όχι μόνο.

Με το καβρουμά, τα τσιρίγκια, τη μίλλα, τη πηχτή και τους κολοσαφάες εξασφάλιζαν κρέας μέχρι τις Απόκριες.

Το άλλο έθιμο ήταν, εκτός των παιδιών που έψαλλαν τα κάλαντα τη παραμονή των Χριστουγέννων, να ψάλλουν τα κάλαντα οι νεολαίοι του χωριού, οι επονομαζόμενοι «Καλαντιστάες» ανήμερα των Χριστουγέννων το βράδυ.

Ξεκινούσαν από νωρίς από τα σπίτια αυτών που γιόρταζαν (Μανώληδες, Χρήστοι, Χριστίνες) και αργά το βράδυ πήγαιναν στα σπίτια με κορίτσια της παντρειάς που τους ενδιέφεραν και τα έτσι τα κάλαντα ήταν ένας εύσχημος τρόπος να μπούνε στα σπίτια για να δουν τα κορίτσια από κοντά αλλά και για να «βολιδοσκοπήσουν» τις προθέσεις της οικογένειας.

Από το τρόπο που τους δεχότανε καταλάβαιναν αν ήταν της αρεσκείας τους ή όχι.

Και βέβαια η πληρωμή τους ήταν το κέρασμα με κρέας από το χοίρο στο τηγάνι, κρασί και ψωμί.

Σχετική με αυτά τα δυό έθιμα είναι η παρακάτω διήγηση της συζύγου μου Μαρίας Γεωργίου Πρώτου, έτσι όπως την άκουσε από παλιούς Σορωνιάτες.

***********************************

Ο ΧΟΙΡΟΣ ΤΟΥ ΦΡΕΣΚΑ

Ανήμερα το βράδυ των Χριστουγέννων, εκείνη τη χρονιά, μέσα της δεκαετίας του 1930, η οικογένεια του μσπάρμπα Κωσταντή του Φρέσκα, έξη κόρες της παντρειάς και δυό γιοί, κουρασμένοι αλλά ευχαριστημένοι από το γιορτινό φαγοπότι, έπεσαν να κοιμηθούν, άλλοι στο σουφά, δίπλα στο τσιμιά και άλλοι στους αποκρέβατους.

Άλλα όμως είχαν σχεδιάσει οι Καλαντιστάες.

Κανόνισαν να χωριστούν σε ομάδες των τριών τεσσάρων ατόμων οι κάθε μια και να πάει η μια μετά την άλλη για να τους πουν τα κάλαντα.

Αργά το βράδι ξεκίνησε η πρώτη ομάδα, έφθασε στο φτωχικό του Φρέσκα, στάθηκαν έξω από τη πόρτα και άρχισαν με τα κλασικά Χριστουγεννιάτικα:

Καλήν εσπέραν άρχοντες

Κι αν είναι ορισμός σας

Χριστού τη θεία γέννηση

Να πω στ’ αρχοντικό σας.

........................................................,

Συνέχιζαν με τα παινέματα, του νοικοκύρη, της νοικοκυράς και των υπολοίπων μελών της οικογένειας:

Εσένα Αφέντη μπρέπει σου

Καρέκλα καρυδένια

Για ν’ ακουμπάς τη μέση σου

Τη μαργαριταρένια.

Και πάλι ξαναπρέπει σου

Σ’ Άλογο να καθίζεις

Για να περνάς το ποταμό

Στη γή να μην αγγίζεις.

Και πάλι ξαναπρέπει σου

Κορώνα στο κεφάλι

Για να σε μπροσηκώνονται

Όλοι μικροί μεγάλοι.

Πολλά είπαμε τ’ Αφέντη μας

Ας πούμε της Κυράς μας.

Κυρά ψηλή, κυρά λιγνή

Κυρά καμαροφρύδα

Ούτε στη Πόλη βρίσκεσαι

Ούτε και στην Αθήνα

Όταν σειστείς και λυγιστείς

Και πας στην Εκκλησιά σου

Βάζεις τον Ήλιο πρόσωπο

Και το Φεγγάρι φρύδι

Και του κοράκου το φτερό

Βάζεις καμαροφρύδι.

Αν έχεις κόρην όμορφη

Βάλτην να μας κεράσει

Να ευχηθούμε όλοι μας

Να ζήσει να γεράσει.

Αν έχεις κόρην όμορφη

Γραμματικός της πρέπει

Μ’ αν είναι και γραμματικός

Πολλά προικιά γυρεύει

Γυρεύει αμπέλια ατρύγητα

Χωράφια με τα στάρια

Γυρεύει και τη Βενετιά

Με τα πολλά παλάτια.

Αν έχεις γιό για γράμματα

Βάλτονε στο Ψαλτήρι

Του χρόνου σαν και σήμερα

Να βάλει πετραχήλι.

Και κατέληγαν με τη προτροπή στη νοικοκυρά του σπιτιού:

Για σήκω πάνω κι άνοιξε

Μάνταλα και κοράκια

Και βάστα και στα χέρια σου

Δίσκο με ποτηράκια.

Που πάνω που τη πόρτα

Έχει μια περιστέρα

Κι ανοίξετε τη πόρτα σας

Να πούμε καλησπέρα.

Κι αφού άνοιξε η πόρτα, μπήκαν μέσα οι Καλαντιστάες, το κρασί μπήκε στα ποτήρια, η νοικοκυρά έβαλε το τηγάνι στη σεροστιά που βρισκόταν στο αναμμένο κούμελο, ο νοικοκύρης έκοψε μπόλικο ψαχνό από το χοίρο και έφτιαξαν μεζέ.

Αφού ήπιαν και έφαγαν, καληνύχτησαν και έφυγαν.

Μόλις ξάπλωσαν για να κοιμηθούν ξανά οι νοικοκυραίοι έρχεται η δεύτερη ομάδα.

Και να τα κρέατα ξανά και να οι τηγανιές και να το κρασί.

Αυτό επαναλήφθηκε έξη - εφτά φορές, μέχρι τα ξημερώματα, την ώρα που η κάμπανα της εκκλησίας κτυπούσαν για τον Όρθρο και τη Λειτουργία της Παναγιάς.

Έτσι στο τέλος έμειναν από το χοίρο, τα κόκκαλα και το λαρδί.

Ο καυμένος, ο καλακόγαθος ο μπαρμπα Κωσταντής και όλη η οικογένεια έχασαν τον ύπνο τους έχασαν και το χοίρο.

Όμως κέρδισαν τους γαμπρούς.

Όλες οι κόρες του καλοπαντρεύτηκαν, όπως και οι γιοί του και του έκαναν εγγόνια και δισέγγονα και έζησε ευτυχισμένος.

Στέλιος Κούτρης

Κάποια από τα σχόλια.

Κωστας Μπονιατης

Ο θείος ο Παρασκευάς ο "φρέσκας", γιός του Κωσταντή, απίστευτος γλετζές, ήταν γεννημένος για τέτοια πράγματα. Θυμάμαι από τότε που ήμουν μικρός, να παίζει το μαντολίνο και να λέει τα κάλαντα, είτε διάφορα τραγούδια, ανάλογα την εποχή ή την περίσταση. Πάντα μετά από μπόλικη σούμα ή "μαστίχα", ούζο δηλαδή. Αυτοσχεδίαζε τετράστιχα, δύο χαρακτηριστικά είναι τα ακολουθα:

"Με σήκου πάνω κι άνοιξε

Μαντάλλια και πορτέλλια,

Να δεις και την παρέα μας

Να σκάσεις που τα γέλια.

....

Μόνο να κάνεις γλήορα

Κι η ώρα μας εβιάζει,

Γιατί είν' ο ποταμός κοντά

Και μας τρυπά τ'αγιάζι".

Χρόνια πολλά και καλά Χριστούγεννα σε όλους κι όλες με υγεία πάνω απ'όλα.

Γιάννης Μαρίνος

Στέλιος Κούτρης είναι απίστευτο, αλλά σήμερα μετά το Χριστουγεννιάτικο τραπέζι, ο πατέρας μου, μου διηγήθηκε και κατέγραψα την ίδια ακριβώς ιστορία. Φαίνεται ότι τα ξαδέλφια (Αποστόλης και Μαρία), είχαν ακριβώς την ίδια σκέψη και έμπνευση. Θα μου επιτρέψεις, για να μην πάει χαμένη η διήγηση, να την δημοσιεύσω κι εγώ όπως μου την είπε. Μόλις λοιπόν τελειώσαμε με την καταγραφή, άνοιξα το fb και βρήκα την ανάρτησή σου.

Μαρία Γραμματικού

Ευχαριστούμε τη Μαρία Πρώτου για την υπέροχη Χριστουγεννιατικη ιστορία από την παλιά Σορωνη που τόσο γλαφυρά διηγήθηκε καθώς και για την αναφορά στα έθιμα εκείνης της εποχής! Κι εσένα βεβαίως Στέλιο μου!

Eleftheria Kougiou

Μαρία μου ευχαριστώ πολύ για την ωραία ιστορία που τόσο παραστατικά μας την διηγήθηκε ο άνδρας σου .καλες γιορτές με υγεία σας εύχομαι .

Chris Photis

Χρόνια πολλά,με υγεία και ευτυχία. Η περιγραφή σας ήταν άψογη.

Συγχαρητήρια!!!

κωστας μπονιατης

Στέλιο

συγχαρητήρια

Ή ανάρτηση σου με την αφήγηση της Μαρίας εξαιρετική μας θύμισαν διηγήσεις καί γεγονότα πού ζήσαμε μέχρι το τέλος της δεκαετίας του εβδομήντα καί τόσο νοσταλγούμε και σήμερα. Νάστε καλά. καλές γιορτές.

Τουλα Καμπεριδη

Την αγαπημενη μου Μαρια Πρωτου φιλη και συμαθητρια πολλους χαιρετισμου απο μενα Τουλα Τομαζου

Στέλιος Κούρτης

Συντάκτης

Τουλα Καμπεριδη Ευχαριστούμε πολύ!

Πολλούς χαιρετισμούς και από τη Μαρία.

ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ ΚΑΙ ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ!!!

Μαρια Κυπριωτη

Τόσο ωραίες ιστορίες Μαρία μου, μας φέρνεις θύμισες παλιές και μαθαινουμε πόσο καλά περνούσαν οι απλοί άνθρωποι στο χωριό μας, με αγάπη!

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην ομάδα «Παλιά Σορωνή»:

https://www.facebook.com/groups/2637261696541637/posts/3417251555209310/

ΤΑ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΚΑΛΑΝΤΑ ΤΗΣ ΑΡΧΙΜΗΝΙΑΣ ΠΟΥ ΕΛΕΓΑΝ ΣΤΗ ΣΟΡΩΝΗ

Γράφει ο Λουκάς Μαστής

ΤΑ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΚΑΛΑΝΤΑ ΤΗΣ ΑΡΧΙΜΗΝΙΑΣ ΠΟΥ ΕΛΕΓΑΝ ΣΤΗ ΣΟΡΩΝΗ

Κάθε χωριό είχε τα δικά του παραδοσιακά κάλαντα. Μπορεί ο βασικός κορμός να ήταν ο ίδιος όμως υπήρχαν αρκετές διαφορές από χωριό σε χωριό που διαμορφώθηκαν από τις ιδιαίτερες συνθήκες και τις παραδόσεις κάθε τόπου.

Έτσι και τα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς, που έλεγαν οι Σορωνιάτες όταν επισκεπτόταν τα σπίτια συγγενών και φίλων έχουν τα δικά τους ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που διαμορφώθηκαν από γενιά σε γενιά.

Τα κάλαντα που παρουσιάζουμε σήμερα τα έχει αφηγηθεί ο λαϊκός ποιητής της Σορωνής Μιχάλης Χατζηκυριαζής (Μέντος) και τα κατέγραψε το 1975 η φιλόλογος Κατερίνα Μικρομανώλη.

Στην φωτογραφία, που είναι από άλλη ανάρτηση, ο Μιχάλης Χατζηκυριαζής, ο Σωτήρης Κοντός(Σωτηράκι) και ο Μιχάλης Αυγουστής από τους καλαντιστές της Σορωνής

*********

Σχόλια

Νίκος Τζέλλος

Πολύ ωραία κάλαντα. Δυστυχώς τα εξίσου πολύ όμορφα αρχαγγελίτικα κάλαντα έχουν επισκιάσει όλα τα υπόλοιπα. Είναι αλήθεια ότι σχεδόν κάθε χωριό είχε τα δικά του, που στην ουσία ήταν ένας βασικός κορμός, ο οποίος με τα χρόνια και τις γενεές διαφοροποιούνταν στο κάθε χωριό. Σαν μουσικός έχω αναγνωρίσει 3 μουσικούς κορμούς. Οι 2 είναι αρχαιότεροι, πιθανότατα και μεσαιωνικοί (κάλαντα της αρχαγγέλου και κάλαντα του Λεσπέρη-τα αγροτικά που λέμε {τα Σορωνιάτικα ανήκουν σε αυτόν το κορμό}) και 1 νεότερο, που είναι τα πανελλήνια με μικρές μελωδικές παραλλαγές, ενώ τα λόγια είναι τα πατροπαράδοτα. Τα κάλαντα ήταν αφορμή γλεντιού για αιώνες, αφού οι καλαντιστάδες σε κάθε σπίτι που τα έλεγαν, έπιναν και χόρευαν. Θα ήταν σωστό οι Πολιτιστικοί των χωριών να οργανώνει τέτοιες δράσεις, όπως κάνουν οι παροικιακοί σύλλογοι στη Ρόδο (Ολυμπίτες, Κρητικοί κλπ).

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην ομάδα «Παλιά Σορωνή»:

https://www.facebook.com/groups/2637261696541637/?multi_permalinks=3420810424853423&hoisted_section_header_type=recently_seen

ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ που είχανε στην Σορωνή.

Γράφει ο Λουκάς Μπονιάτης

ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ που είχανε στην Σορωνή.

Μέρος 1ο.

*-Δεν πρέπει να ξεχαστείς και να κοιμηθείς την νύχτα σε βασταό (σύνορα δύο χωραφιών) ή σε όχθη ποταμού, γιατί θα σε γκυλώσουν οι αναράες ή ανεράες (θα σε πειράζουν οι νεράιδες).

*-Πρέπει να βγαίνεις από την ίδια πόρτα που μπήκες στο σπίτι που επισκέφτηκες, γιατί θα χαλάσει το προξενιό.

*-Το ψαλίδι δεν πρέπει να το αφήνεις ανοιχτό, γιατί θα σε κακολογήσουν οι γείτονες.

*-Δεν πρέπει να πέσει λάδι μέσα στο σπίτι, γιατί κάποιος θα πάθει κακό. Εάν κατά λάθος συνέβαινε αυτό, τότε έπρεπε να ρίξεις αλάτι.

*-Δεν πρέπει να κουνάς τα πόδια σου όταν κάθεσαι σε καρέκλα στο σπίτι, γιατί θα μαζευτούν οι χρεοφειλέτες.

*-Δεν πρέπει να φροκαλείς (σκουπίζεις) και να πετάς τα σκουπίδια το βράδυ, γιατί θα αδειάσει το σπίτι (φτωχαίνει το σπιτικό).

*-Δεν πρέπει να κρατάς το μάγουλο σου με τα δύο χέρια, γιατί είναι γρουσουζιά.

*-Όταν είχε κάποιο κορίτσι αραιά δόντια, ήταν σημάδι ότι θα παντρευόταν πλούσιο άντρα.

*-Όταν κάποιος είχε δόντια τσάπες (πλατιά) τότε θα γινόταν πλούσιος.

*-Τα πρώτα δόντια που έβγαζαν τα παιδιά τα έβαζαν σε κάποια τρύπα, για να τα έπαιρνε ο ποντικός και να του φέρει καινούρια.

Έλεγαν το δίστιχο:

Πάρε ποντικέ το δόντι μου και δως μου σιερένιο,

για να μασώ τα σίδερα κ’εσύ τα παξιμάδια.

*-Όταν ούρλιαζε σκύλος το είχαν κακό για το χωριό, και κυρίως για τη γειτονιά.

*-Όταν του έτρωγε κάποιου η δεξιά παλάμη τότε θα έδινε χρήματα, ενώ η αριστερή θα έπαιρνε.

*-Όταν βούιζε το αυτί, τότε λέγανε ότι θα άκουγαν λόγια.

*-Όταν φτερνιζόταν κάποιος, πίστευαν ότι εκείνη την στιγμή κάποιος τον μελετούσε. Λέγανε χαρακτηριστικά: την πρώτη ναορεύγκιουσε, την δεύτερη παινούσσε και την τρίτη γλαστημούσσε.

*-Δεν πρέπει να τρίζεις τα δόντια σου, γιατί θα τρίζουν τα κόκαλα των πεθαμένων.

*-Δεν πρέπει να βραχεί το λείψανο του νεκρού από βροχή, γιατί θα βρέχει 40 ημέρες συνέχεια.

Μέρος 2ο.

*-Δεν πρέπει τα παιδιά να σκαλίζουν τα ξύλα στη φωτιά, γιατί θα κατουρηθούν στον ύπνο σου το βράδυ.

*-Την πρωτομαγιά δεν πρέπει να δρασκελήσεις ή να πατήσεις ξύλο, γιατί όσο μακρύ θα είναι αυτό, τόσο μακρύ θα είναι το φίδι που θα δεις το καλοκαίρι.

*-Δεν πρέπει να μασάς πίσσα (τσίκλα) το βράδυ, γιατί είναι σαν να μασάς τα κόκαλα των πεθαμένων.

*-Όταν στο θέρος διασταυρωνόταν δύο δρεπάνια, τότε λένε ότι και την επόμενη ημέρα θα είναι ξανά μαζί οι θεριστές που τα κρατούν.

*-Δεν πρέπει να έχεις το φυτό πόθο μέσα στο σπίτι, όταν έχεις κάποιον με το όνομα Μανώλη στην οικογένεια.

*-Όταν έχει ανοιχτό λάκκο για κηδεία, δεν πρέπει να λούζεσαι ή να πλένεις ρούχα.

*-Όταν τέσσερα άτομα χαιρετιούνται σταυρωτά, τότε θα γίνει αρραβώνας.

*-Όταν κάποιος έφευγε ταξίδι ή ξενιτευόταν, τότε εκείνη την ημέρα δεν σκούπιζαν.

*-Όταν φώναζαν πολλά ζώα μαζί, τότε έλεγαν πως θα γίνει σεισμός.

*-Όταν μούγκριζε ο χοίρος το βράδυ, έλεγαν πως θα βρέξει την επόμενη ημέρα.

*-Όταν έπαιρνε νοτιάς, έλεγαν πως θα έφερνε αρρώστιες.

*-Για τους κομήτες πίστευαν πως ήταν κακό σημάδι, και πως έφερναν αρρώστιες.

*-Δεν έπρεπε να φέρνεις στο σπίτι ανεμώνες, γιατί θα ψοφούσαν οι πούλες (κότες).

*-Δεν έπρεπε να σφυρίζεις το βράδυ, γιατί μαζεύονταν τα δαιμόνια.

*-Δεν έπρεπε να βάζεις στο τζάκι καλάμια για να καούν, γιατί θα έπαιρνε γραμουντάνα (βοριάς).

*-Δεν έπρεπε δύο αδέλφια να παντρεύονται τον ίδιο χρόνο, γιατί το ένα από τα δύο θα πάθαινε κακό.

*-Πάνω από τις πόρτες των σπιτιών κρεμούσαν ένα πέταλο για γούρι, και σκόρδο για το μάτιασμα.

Μέρος 3ο

*-Όταν δρασκελούσε κάποιος κάποιον, τότε έπρεπε να τον ξεδρασκελήσει γιατί θα του έπαιρνε τα χρόνια.

*-Δεν έπρεπε τα παιδιά να μπαίνουν και να βγαίνουν στο σπίτι από το παράθυρο, γιατί θα έμεναν κοντά.

*-Αν του έτρωγε κάποιου η μύτη, τότε θα έτρωγε ξύλο.

*-Ο πολύ καυτός ήλιος τον χειμώνα, προμήνυε το χάλασμα του καιρού.

*-Όταν τσιμπούσαν οι μύγες τον χειμώνα, τότε έλεγαν πως θα βρέξει.

*-Όταν ο κύκλος του φεγγαριού ήταν μικρός, τότε η κακοκαιρία θα ήταν μικρή.

Όταν ήταν μεγάλος η κακοκαιρία θα ήταν σφοδρή.

Όταν υπήρχε κύκλος στον ήλιο, τότε θα ερχόταν άνεμος.

Έλεγαν: Του ήλιου κύκλος άνεμος, του φεγγαριού χειμώνας.

*-Άδεια κούνια μωρού δεν την κουνούσαν γιατί ήταν μεγάλο κακό.

*-Όταν έκανε κάποιος στο σπίτι μαμαλάκια (μπουσουλούσε), τότε θα ερχόταν στο σπίτι μουσαφίρης.

*-Δεν έπρεπε να έχεις τα χέρια σταυρωμένα στο στήθος, γιατί ήταν γρουσουζιά.

*- Όταν έβλεπαν οι χωριανοί μας να πετά κοντά τους κουρούνα και αυτή έκραζε, τότε έλεγαν καλά ή κακά χαΐρολα (ειδήσεις) θα μας φέρει. Αμέσως έλεγαν:

- Αν είναι για καλό, κράξε και ξανά κράξε.

Οπότε αν έμενε στο πρώτο κράξιμο, τα νέα που θα λάμβαναν θα ήταν κακά. Αν ξανά έκραζε όμως τα νέα θα ήταν καλά.

*-Όταν πήγαινε κάποιος να πλυθεί και ζητούσε από κάποιον που ήδη πλενόταν το σαπούνι που κρατούσε, δεν του έδινε το σαπούνι στο χέρι, αλλά το άφηνε κάπου για να το πάρει ο ίδιος ή εναλλακτικά το άφηνε στο ανάποδο μέρος της παλάμης του ανθρώπου που το ζητά. Αν του το έδινε χέρι με χέρι, τότε σύντομα θα ερχόταν η στιγμή που θα τσακώνονταν για κάποιον λόγο.

*-Όταν παρέμενε κάποιος ανεπιθύμητος στο σπίτι και ήθελε ο νοικοκύρης να τον διώξει, τότε έριχνε κρυφά από πίσω του λίγο αλάτι.

*-Πριν φύγει κάποιος στον στρατό, όταν έβγαινε από το σπίτι, στο κατώφλι έβαζαν ένα μαχαίρι και το πατούσε για να γυρίσει σώος.

*-Όταν έβγαζε κάποιος κριθαράκι στο μάτι, έλεγαν πως ήταν τσιγκούνης.

Μέρος 4ο (τελευταίο).

*-Αν τρεμούλιαζαν τα βλέφαρα, τότε πίστευαν πως θα δουν κάποιον ξενιτεμένο.

*-Όταν γλείφονταν μία γάτα για να καθαριστεί και κοίταζε προς τον βοριά ή τον νοτιά τότε έλεγαν ότι θα έπαιρνε αέρας από εκεί που κοίταζε.

*-Το να χυθεί κρασί, ούζο, σούμα ή καφές στο τραπεζομάντιλο το θεωρούσαν γούρι.

*-Όταν κάποιος ενώ έβγαζε τα παπούτσια του έπεφτε κάποιο ανάποδα, το θεωρούσαν γρουσουζιά και έπρεπε να το γυρίσει ίσια αμέσως.

*-Όταν έβλεπαν κάτι ωραίο, έπρεπε μετά τον θαυμασμό να φτύσουν και να πουν φτου σου μάχιαλλα του ή φτου να μη σε ματιάξω.

*-Την πρωτοχρονιά κάθε οικογένεια έπαιρνε ένα παιδί (όχι δικό τους) και το έβαζαν να μπει πρώτο στο σπίτι για να κάνει ποδαρικό, και έπειτα το έβαζαν να καθίσει κάτω στο πάτωμα και να πει κα-κα-κα για να κάτσουν οι κότες τους να κλωσήσουν.

*-Όταν παντίξεις (συναντήσεις) λαό (λαγό), είναι χρουσουζιά.

*-Όταν παντίξεις (συναντήσεις) φίδι, είναι γούρι.

*-Δεν πρέπει να ποταυρίζεσαι (τεντώνεσαι) σε ξένο σπίτι, γιατί φέρνει χρουσουζιά.

*-Όταν δεις τις κουρούνες σε ψηλά δέντρα, τότε έρχεται βροχή.

*-Όταν ο ήλιος δύει στα μαύρα, θα έρθει κακοκαιρία.

*-Όταν ο ήλιος δύει στα κόκκινα, θα έχει καλοκαιρία.

*-Όταν στράφτει στης Σύμης τα βουνά, τότε στο χωριό θα βρέξει.

*-Όταν το βουνό του Προφήτη Ηλία είναι στα μαύρα σύννεφα, τότε στο χωριό θα βρέξει.

Έλεγαν: Ο Προφήτη Λίας είναι μαύρος, κάμε γλήγορα και ννα πιάσει βροχή.

*-Όταν έχει δροσιά, δεν έχει βροχή.

*-Όταν την ημέρα του γάμου έβρεχε, τότε έλεγαν πως η νύφη μικρή ήταν κατρουλού.

*-Δεν πρέπει να δίνεις το βράδυ κόσκινο και προζύμι, για να μην τα δουν τ’άστρα.

Λουκάς Μπονιάτης

********

Σχόλια:

1.} Σχετικά με το φτάρνισμα: την πρώτη ναορεύγκιουζε, την δεύτερη παινούσσε και την τρίτη γλαζτημούσσε.

2.} Και στο δικό μου χωριό δίπλα στη Σορωνη στο Θεολόγο είχαμε ακριβώς τις ίδιες προλήψεις.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην ομάδα «Παλιά Σορωνή»

Μέρος 1ο: https://www.facebook.com/groups/2637261696541637/posts/3393775477556918/

Μέρος 2ο: https://www.facebook.com/groups/2637261696541637/posts/3400399073561225/

Μέρος 3ο: https://www.facebook.com/groups/2637261696541637/posts/3404937093107423/

Μέρος 4ο (τελευταίο):

https://www.facebook.com/groups/2637261696541637/?multi_permalinks=3411553929112406&hoisted_section_header_type=recently_seen

Τραγούδι της ξενιτιάς στη Σορωνή Ρόδου Από τα χαρτιά του Λουκά Δημητρά!!

Το κείμενο και οι φωτογραφίες δημοσιεύθηκαν σε 5 συνέχειες από τον κύριο Λουκά Μπονιάτη στην ομάδα του χωριού Σορωνή της Ρόδου «Παλιά Σορωνή».

Εδώ υπάρχει ολόκληρο το κείμενο με τη σειρά που δημοσιεύθηκε.

Στο τέλος της ανάρτησης θα βρείτε τους συνδέσμους παραπομπής στην ομάδα «Παλιά Σορωνή».

Ευχαριστούμε για την προσφορά στον τόπο μας, τον κύριο Λουκά Μπονιάτη!!

Άποψη της Σορωνής από το προαύλιο της Εκκλησίας του Ευαγγελιστή Λουκά.

ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΗΣ ΞΕΝΗΤΕΙΑΣ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

Λουκάς Μπονιάτης

ΛΑΜΠΡΟΥ Μ. ΤΟΜΑΖΟΥ

ΡΟΔΟΣ 1958

Στα χαρτιά του παππού μου Λουκά Δημητρά (Λουκάκι), μεταξύ άλλων είχα βρει και ένα βιβλιαράκι, το οποίο είχε εκδοθεί στη Ρόδο το 1958. Το βιβλιαράκι αυτό περιείχε το <Τραγούδι της Ξενιτιάς> με 155 δίστιχα, γραμμένο από τον Λάμπρο Μιχαήλ Τομάζο, γνωστό στο χωριό ως Σαντουριέρης. Προφανώς ο Λαμπριανός θα το είχε χαρίσει στον παππού μου μιας και ήταν συνόκαιροι (συνομήλικοι), γεννημένος το 1907 ο παππούς μου και το 1908 ο Λαμπριανός.

Το τραγούδι εξιστορεί τους την εμπειρία του Λαμπριανού στον Καναδά που έζησε ως μετανάστης. Εξιστορεί του κόπους, την αγωνία, τις θυσίες, το πόθο για την πατρίδα, όπως τα έζησε ο ίδιος.

Θα δημοσιευθεί σε 5 μέρη, και θα διατηρηθεί η ορθογραφία του πρωτοτύπου αλλά δυστυχώς χωρίς τον τονισμό. Θα συνοδευθεί με φωτογραφίες από το δημοσίευμα στην Παλιά Σορωνή του Μιχάλη Μαστή στις 16 Αυγούστου 2020, αφιερωμένο στον Λαμπριανό και την Ασήμενα.

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

Διαβάσετε με προσοχή αυτά πούχω γραμμένα,

να δήτε πόσα βάσανα τραβά κανείς στα ξένα.

Ως μετανάστης, βρε παιδιά και γω απο Πατρίδα,

σας γράφω, ότι έπαθα ο΄τ έκουσα κι ό,τ είδα.

Και κάτι θα ωφεληθή κείνος που θα διαβάσει,

κι΄αν δεν κερδίση και πολλά τίποτες δεν θα χάση.

Λοιπόν θα κάμω την αρχήν να σας το πω με τρόπον,

ο μετανάστης τι τραβά εδώ στον ξένο τόπον.

Δούλος του δούλου γίνεται, φίλος των αλλόφυλων,

και την ζωήν του χάνει την για του παρά τον ζήλον.

Πρέπει υποχρεωτικώς να βρή δουλειά να πάη,

κι΄αν δεν δουλέψη δεν έχει ούτε ψωμί να φάη.

Τον γείτονα σου δεν μπορείς ποτέ να τον σιμώσης,

να πάρης δανεικό ψωμί, ως ότου να ζυμώσης.

Σαν δεν έχεις, οι φίλοι σου όλοι σε ΄πογυρίζουν,

και την φιλίαν την παλιά δεν την αναγνωρίζουν.

Και αν το βδομαδιάτικον δεν έχεις να πληρώσης,

ευθύς απτό δωμάτιον έξω σου λέγει ο μπόσης.

Εις ποιόν να παραπονευθής, να πας να σε δανείση,

όλοι σου λένε δεν έχω και γω μαυτήν την κρίσιν.

Κι αν έχης κάποιον Συγγενή και θα σε βοηθήση,

κι΄αυτός την δέυτερην φοράν μούτρα θα σε γυρίση.

Λοιπόν υποχρεωτικώς πρέπει να ποφασίσης,

και να πηγαίνης στην δουλειά να μην χασομερήσης.

Κείνοι που δεν είν΄τακτικοί κι΄όλο χασομεράνε,

εδώ δεν χωρατεύουνε αμέσως τους σχολάνε.

Κι΄αν θέλης στην πατρίδα σου να ξαναεπιστρέψης,

πρέπει να βρής καλή δουλειά, να πάης να δουλέψης.

Να δέσης κόμπον την καρδιά το στόμα σου να κλείσης,

και πάντα νασαι πρόθυμος με δίχως αντιρρήσεις.

Πάντοτες με πολιτικήν να φέρεσαι στον Μπόση,

Γιατί είναι εις το χέριν του τον δρόμον να σε δώση.

Τα ήθη και τα έθιμα του τόπου μας να πάψης,

και άλλον δρομολόγιον δω πέρα να συνάψης.

Με το ρωλόγι να ξυπνάς, να τρέχης στην δουλειά σου,

και μετρημένα να περνάς μέσα στην κάμαρά σου.

Να λείψης απ΄τα καμπαρέ κι από τα καφενεία,

και στην δουλειά να επιδοθής με πόθον και μανία.

Πολλά την πολυτέλεια να μην την πλησιάζης,

ότι σαρέσει κι΄ό,τι δης, να θες να το γοράζης.

Πρέπει να κάμης μιαν ζωήν ναν όλα μετρημένα,

αν θέλης κάποιαν προκοπήν να δης εδώ στα ξένα.

Μην αγοράζης πράγματα που δίνουνε με δόσεις,

διότι θα ρεζιλιαστής για να τα ξεπληρώσης.

Μην εζηλεύης τα καλά αν έχη ο γείτονας σου,

συ να κοιτάς την τζέπην σου και τα κονομικά σου.

Με τέτοιον τρόπον την ζωήν όταν την κανονίσης,

τότες εις την Πατρίδαν σου ελπίζης να γυρίσης.

Στον τόπο που γεννήθηκες κοντά στους συγγενείς σου,

με τις οικονομίες σου να ζήσης την ζωήν σου.

Νάχης τ΄αδέλφια, συντροφιά την μάνα στο πλευρό σου,

σ΄αυτούς να πης τον πόνο σου και το παράπονο σου.

Και ως άνθρωπος καμιάν φοράν αν τύχη κι΄αρρωστήσης,

νάχης την μάνα δίπλα σου να μην αγανακτήσης.

Μα όλα αυτάνε φίλοι μου δύσκολα στον καθένα,

γιατί αλλάσσει ο άνθρωπος σαν έλθη εδώ στα ξένα.

*****

ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΗΣ ΞΕΝΗΤΕΙΑΣ ΜΕΡΟΣ 2ο

Λουκάς Μπονιάτης

ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΗΣ ΞΕΝΗΤΕΙΑΣ

ΛΑΜΠΡΟΥ Μ. ΤΟΜΑΖΟΥ

ΡΟΔΟΣ 1958

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

Είδαν τα μάτια μου πολλά, γιαυτό το ποστηρίζω,

και γράφω κάτι μερικά που κείνα που γνωρίζω.

Γνώρισα γέρους και παιδιά στον Καναδάν να ζούσι,

που η φτώχεια τους ανάγκασε για να ξενητευθούσι.

Η φτώχεια τους ανάγκασε για να μεταναστέψου,

αυτήν την πρόσκαιρη ζωήν να την καλυτερέψου.

Με κλάμματα μισεύσανε με πόνον στην ψυχήν τους,

που αφίνα τες γυναίκες τους παιδιά και συγγενείς τους.

Και ωρκιζόνταν στον θεόν την τελευταίαν ώραν,

πως θα φανούσι άξιοι εδώ στην ξένη χώραν.

Πατέρα, έλεγαν τα παιδιά να μην μας λησμονήσης,

και έρημα κι΄ απροστάτευτα στους δρόμους να μας φίσης.

Και με την προστασίαν σου και μεις θα αναδειχθούμε,

κι΄όταν θελήσης γρήγορα θα ρθούμε να σε βρούμε.

Με κλάματα χωρίζανε, με πόνον στην καρδιά τους,

που άφινα άλλοι τους γονείς, και άλλοι τα παιδιά τους.

Έφθασαν εις την ξενητειά και στον προορισμόν τους,

δια να εκτελέσουνε με πόθον τον σκοπόν τους.

Και η μόνη τους απόφαση κ΄ή μόνη τους ελπίδα,

ήτον να κάμουν χρήματα να στείλουν στην πατρίδα.

Δια να ξεπληρώσουνε ναύλα πούχαν παρμένα,

και να ντυθούν και τα παιδιά πούτον κακονδυμένα.

Μα όσον περνούσαν οι καιροί κ΄ημέρες εις τα ξένα,

ο μετανάστης άρχισεν να τα ξεχνά ένα - ένα.

Αραίωνε τα γράμματα την αλληλογραφία,

και εις κάθε του επιστολήν εύρισκε μιαν αιτία.

Γυναίκα δεν εδούλεψα τον περασμένο μήνα,

και για λεφτά αν θέλετε να στείλω δεν μου μείνα.

Πάρε λοιπόν υπομονή και αν τύχη και δουλέψω,

λίγα θα αφίσω επάνω μου και τάλλα θα τα πέψω.

Και πες εις τον πατέρα μου να μην αδιαφορίση,

κείνο το χρέος πούβαλα αυτός ας κανονίση.

Περνούν οι μήνες και οι καιροί και χρόνος πλησιάζη,

και για γυναίκα και παιδιά ποτέ δεν λογαριάζει.

Γιατί πολύ στην ξενητειάν έχει παραστρατήσει,

και τας υποχρεώσεις του τας έχει λησμονήσει.

Έπαψε να τους σκέπτεται παράτησεν να γράφη,

και για γυναίκα και παιδιά δεν αρωτά να μάθη.

Γράφει η γυναίκα τακτικά μαυτός δεν της εγράφει,

γιατί τες ασωτίες του δεν θέλει να τες μάθη.

Απελπισμένη βρίσκεται, δεν ξέρει τι θα πράξη,

σκέφτεται κάποιον χωριανόν ή συγγενή να γράψη.

Αν ξέρει για τον άνδρα της, να την διαφωτίση,

γιατί φοβάται η φτωχειά μην έχει αρωστήση.

Δεν ξέρει τι απάντησιν ο ξένος θα της δώση,

να μην το μάθη ο άνδρας της, μαζύ του να θυμώση.

Της γράφη διαφορετικά λοιπόν για να γλυτώση,

πώς έχει μήνες και καιρόν πολύν να τον νταμώση.

Κι΄αν μάθη που ευρίσκεται και θα τον συναντήση,

αμέσως της υπόσχεται πως θα της απαντήση.

Περνούν οι μήνες κ΄οι καιροί τα χρόνια ένα - ένα,

και λησμονούν παντοτεινά αυτοί πούνε στα ξένα.

Ετούτα κι΄άλλα γίνονται εδώ στα ξένα μέρη,

και θα σας γράψω μερικά καθένας σας να ξέρη.

*****

Λουκάς Μπονιάτης

ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΗΣ ΞΕΝΗΤΕΙΑΣ

ΛΑΜΠΡΟΥ Μ. ΤΟΜΑΖΟΥ

ΡΟΔΟΣ 1958

ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ

Παυτά που παρατήρησα και κρινα μοναχός μου,

και γράφω σας να μάθετε ποιός είνε ο σκοπός μου.

Όποιος προσέχει εις την ζωήν αυτός πολλά κερδίζει,

κι΄όποιος το παίρνει στο αλαφρύ απένταρος γυρίζει.

Πολλά κορίτσια ευρίσκονται εδώ νεοφερμένα,

που η φτώχεια και η κακομοιριά ταφερεν εις τα ξένα.

Δίχως αδέλφια και γονείς με δίχως προστασία,

το αποφάσισαν κ΄ήλθανε να βρούνε εργασία.

Και μόλις το ποδάριν τους τα ξένα είχε πατήσει,

ευθύς το ιμικρέσιον ταις είχεν κανονίσει.

Γιατί είχεν υποχρέωσιν και γράφαν τα χαρτιά τους,

ως φθάσουνε να βρίσκεται έτοιμη η δουλειά τους.

Όλες τες εκανόνιζεν κ΄ήτον φχαριστημένες,

μα όσες είχανε μυαλό εβγήκαν κερδεμένες.

Πολλά κορίτισα απ ΄αυτά που λίγον εδουλέψα,

φέραν αδέλφια και γονείς εδώ και προστατέψα.

Κι έναν κορίτσι λογικόν έγινεν η αιτία,

να βγάλη αδέλφια και γονείς από την δυστυχία.

Και τώρα εδώ στην ξενητειάν είν' όλοι ενωμένοι,

και έχουν ζωήν ευχάριστην, ζωήν ευτυχισμήνη.

Η άλλη όμως ήρχετο μόνον με μιαν ελπίδα,

να φέρη κάποιον πούθελεν και αγάπαν στην πατρίδα.

Γιατί έδωσεν υπόσχεσιν πως μόλις θα δουλέψη,

ευθύς το εισιτήριον και πρόσκλησιν θα πέψη.

Και μόλις οικονόμισεν έναν πεντακοσάρι,

τρέχει στον ιμικρέσιον την πρόσκλησιν να πάρη.

Γιατί ο νόμος το καλεί, κιαυτή καλά το ξέρει,

πως όταν πη να παντρευτή κάποιον μπορεί να φέρη.

Στέλει λοιπόν την πρόσκλησιν δίχως μεγάλην σκέψι,

και γράφει του όσον μπορεί αυτός να συντομέψη.

Μόλις περάση από γιατρούς ευθύς να της εγράψη,

γιατί θέλει να ετοιμαστή, τα νυφικά να ράψη.

Περνούν τρείς μήνες καίρχεται γράμμα ασφαλισμένο,

πως είναι όλα έτοιμα τα ναύλα περιμένω.

Παίρνει το βιβλιάριον με την χαράν στα χείλη,

για να τραβήξη τα λεφτά γρήγορα να τα στείλη.

Εκτός τα ναύλα στέλει του μιαν φορεσιά να φτιάση,

για ναναι εμφανίσιμος σαν τον παρουσιάση.

Και αυτή τώρα την κάμαραν θέλει να επιπλώση,

όταν θα φθάση ο Γαμπρός εντύπωσιν να δώση.

Και αφού τα φτιάξει μια χαρά και θα τα ετοιμάση,

στο πρακτορείον αρωτά, πότε ημπορεί να φθάση.

Κι΄ο πράκτορας της απαντά την ώραν ωρισμένη,

και η νυμφοπούλλα κάθεται τώρα και περιμένει.

Ήλθεν η μέρα πούθελε, δεν πάει στην δουλειάν της,

ντύνεται και στολίζεται και βάλλει τα καλά της.

Πέρνει ταξί για το σταθμόν και όσα και αν πληρώση,

σώνει μονάχα το καλό φόρεμα μην λερώση.

Με καρδιοχτύπι στέκεται με το παλτό στις πλάτες,

τα μάτια της κοιτάζουνε όλους τους επιβάτες.

Με αγωνία καρτερεί γα να τον αντικρύση,

να πάψη η λαχτάρα της κι ο πόθος της να σβήση.

Και μόλις τον αντίκρυσε άνοιξεν η καρδιά της,

κι΄αγκαλιστόν τον έδινε τα τρυφερά φιλιά της.

Παίρνει ταξί και μπαίνουσι κι΄έτσι αγκαλιασμένοι,

τραβούνε για την κάμαραν όπου τους περιμένει.

Τι εγίνη, τι μιλήσανε δεν τάχω εδώ γραμμένα,

και σεις θα καταλάβετε και μην ρωτάτε μένα.

Αυτή κάμνει τα έξοδα για να ετοιμασθούσι,

γιατί στο τέλος του μηνός πρέπει να παντρευτούσι.

Κι΄αν το παιδί είνε καλό κι΄'εχει τα λογικά του,

τελειώνει το καθήκον του και πιάνει την δουλειά του.

Κι΄αφού εργάζονται κ΄οι δύο ευτυχισμένα ζούσι,

και λίγο- λίγο φτειάχνουνε εκείνο που ποθούσι.

****

Λουκάς Μπονιάτης

ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΗΣ ΞΕΝΗΤΕΙΑΣ

ΛΑΜΠΡΟΥ Μ. ΤΟΜΑΖΟΥ

ΡΟΔΟΣ 1958

ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ

Στον ίδιον παρανομαστή δεν είναι όλοι οι νέοι,

μέσα σ΄αυτούς ευρίσκονται πολλοί κατεργαρέοι.

Και αφού της φάνε τα λεφτά την φίνουνε στην μέση,

δεν θέλουν να την παντρευθούν, γιατί δεν τους αρέσει.

Βρίσκουνε χίλιες αφορμές για να την παρατήσουν,

γιατί το είχαν πρόγραμμα προτού να ξεκινήσουν.

Και μόνον για την πρόσκλησιν είχαν παρασυρθούσι,

γιατί άλλον τρόπον δεν είχεν για να ξενητευθούσι.

Και έν΄όσω το ποδάριν τους επάτησεν στα ξένα,

τες λένε πως δεν έχουνε ανάγκη πια κανέναν.

Κι΄αν είνε για τα έξοδα της λέγει σαν δουλέψη,

Ας κάμη τον λογαριασμόν να της τα επιστρέψη.

Κλαίει φωνάζει, δέρνεται με πικραμμένα χείλη,

πηγαίνει στην κοινότητα για να τον καταγγείλη.

Κι΄αυτοί στο ιμικρέσιο της λεν να ειδοποιήση,

κι΄αν δεν θέλει να παντρευτή πίσω θα τον γυρίση.

Και με τα μέσα τα πολλά και με πολλές φοβέρες,

κάμνει τον γάμον, μα βαστά μόνον λίγες ημέρες.

Δουλειά δεν θέλει να τον πη και να τον επιβάλλη,

και χαρτζιλίκι τακτικά στην ντζέπην να τον βάλη.

Με χίλιους τρόπους προσπαθεί να την δυσαρεστήση,

εως ότου να τον βαρεθή, να πη να τον χωρίση.

Στα καφενεία κάθεται απ΄το πρωί ώς το βράδυ,

γιατί του αρέσει η ζωή να ζη σαν το ρημάδι.

Κι΄όταν απο το χέρι του λείψη το χαρτζιλίκι,

είνε το αποτέλεσμα καυγάς και ρεζιλίκι.

Μα έχει και περίστασι που φταίει κι΄η γυναίκα,

γιατί με νουν και λογικήν, βρίσκεται μια στις δέκα.

Θέλει τον άνδραν να τραβά, από το χαλινάρι,

κι΄ότι της ρέσει κι΄οτι δει ευθύς να της το πάρη.

Και με την μόδαν ντύνεται, δίχως να λογαριάζει,

κι΄αν της μιλήση ο άνδρας της αρχίζει και φωνάζει.

Ότι ζητήση κι ότι πη αυτό πρέπει να γένη,

γιατί του λέγει πως και πριν έτσιτον μαθημένη.

Και μέσα στο νοικοκυριό αυτή να κουμαντάρη,

και αν κάτι ο άνδρας χρειασθή αυτή να της το πάρη.

Σαν πληρωθή απ΄την δουλειά σ΄αυτήν να τα μετρήση,

κι΄αυτή να κάμη πρόγραμμα πως θα τα κανονίση.

Γιατί το γράφει βρε παιδιά το καταστατικόν της,

να τα ξοδεύει τα λεφτά για τον λογαριασμόν της.

Κι αν είν΄ο άνδρας της μπουταλάς και δεν καταλαμβαίνει,

με χαλινάρι τον τραβά και δω και κει τον σέρνει.

Σαν είνε όμως έξυπνος και δεν τα υπομένει,

έχουν αντιπολίτευσιν κι΄είν πάντα τσακωμένοι.

Ώσπου το αποτέλεσμα είνε για να χωρίσουν,

και δύο στοιχεία αντίθετα δεν ημπορούν να ζήσουν.

Γιαυτό το θέμα το λοιπόν πρέπει να σχοληθήτε,

και να το μελετήσετε για να μην εκτεθήτε.

Και για πανδρειάν όταν σκεφθή κόρη ή παλληκάρι,

να το ξετάση απο πριν το μέρος που θα πάρη.

Καθώς λέγει το γνωμικόν κ΄είναι παντού γραμμένο,

παπούτσι από τον τόπον σου κι ας είναι μπαλωμένο.

****

Λουκάς Μπονιάτης

ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΗΣ ΞΕΝΗΤΕΙΑΣ

ΛΑΜΠΡΟΥ Μ. ΤΟΜΑΖΟΥ

ΡΟΔΟΣ 1958

ΜΕΡΟΣ ΠΕΜΠΤΟ (τελευταίο)

Βρίσκουν την τύχην αφορμήν πολλοί νεοφερμένοι,

που δεν τους εβοήθησεν κ΄είναι εκτεθημένοι.

Μ΄άλλες ελπίδες έρχονταν μ΄όνειρα περπατούσαν,

νόμιζαν πως στα χέρια τους τον πλούτον εβαστούσαν.

Νόμιζαν τα δολλάρια κι ΄ήτανε πεταμένα,

κι΄από τους δρόμους τα αρπά όποιος έλθη στα ξένα.

Μα την πραγματικότητα όταν την αντικρύσουν,

θυμούται την πατρίδα τους και θέλουν να γυρίσουν.

Κι΄άς έχωμεν υπομονή και ο θεός άς δώση,

το όνειτο του καθενός να του το εκπληρώση.

Έχω δύο χρόνια βρε παιδιά, στα τρία μπαίνω τώρα,

και την πατρίδα νοσταλγώ δέκα φορές την ώρα.

Κοιμούμαι μ΄έναν όνειρον ξυπνώ με μιαν ελπίδα,

να μ΄αξιώση ο θεός να στρέψω στην πατρίδα.

Στο μέρος που γεννήθηκα και στο μικρό χωρίο μου,

νάχω αδέλφια και γονείς και φίλους στο πλευρό μου.

Και στο μικρό σπιτάκι μου να πέσω να ξαπλώσω,

δίχως να καρτερώ κανέν το νοίκι να πληρώσω.

Να βλέπω όνειρα γλυκά και όχι τρομαγμένα,

και κτυποκάρδι της καρδιάς να μην έχω κανένα.

Να συνεχίσω την ζωήν εκείνην που κρατούσα,

πούμουνα πάντα εύθυμος με φίλους και γλεντούσα.

Να δω τα κτηματάκια μου, εκείνα πούχα φτιάξει,

ο πόνος πούχω στην καρδιάν ογρήγορα ν΄αλλάξη.

Να πιώ νερό του πηγαδιού κρύο και παγωμένο,

να φάγω φρούτον ώριμον και σύνωρο κομμένο.

Κάτω από τον ίσκιον της εληάς να πέσω να ξαπλώσω,

να πάρω αέραν δροσερόν το σώμα να λαφρώσω.

Να φάγω απ΄την συκιάν σταφύλια απο τ΄αμπέλι,

καρπούζια και ροδάκινα πούνε γλυκά σαν μέλι.

Στο καφενείο του χωριού να πάω να καθήσω,

φίλους μπιστούς και συγγενείς να βρω να συζητήσω.

Σε πανηγύρια εξωχικά να τρέχω, να γλεντίζω,

και με ευθυμία και χαράν στο σπίτι να γυρίζω.

Ετούτα κι΄άλλα πιο πολλά έρχονται στο μυαλό μου,

όπου με ξαναγκάσασι ν΄αλλάξω τον σκοπόν μου.

Και τον θεόν παρακαλώ δεξιά νε με τα φέρη,

για να γυρίσω γρήγορα από τα ξένα μέρη.

Κι΄αν με ρωτήση και κανείς η ξενητειά πως έχει,

ότι γνωρίζω θα του πω κι ΄αυτός να το κατέχη.

Γιατί ο κόσμος βρε παιδιά πάσχει παυτήν την σκέψι,

με χίλιους τρόπους προσπαθεί για να μεταναστέψη.

Και όλη η συζήτησις μέσα στα καφενεία,

είναι για μετανάστεψιν και για ξενομανία.

Διότι κάτι μερικοί πούχουν έλθη στα ξένα,

γράφουνε κάτι γράμματα πολύ παραλλαγμένα.

Δίχως να νιώσουν την ζωήν και να την μελετήσουν,

γράφου που βρήκαν θησαυρούς και πια δεν θα γυρίσουν.

Και ξεσηκώνουν τακτικά φίλους και συγγενείς τους,

κι΄ ακόμη το χειρότερον τους γέρους τους γονείς τους.

Γνώρισα γέρους και γρηές μέχρι βδομήντα χρόνια,

όπου μεταναστέψασι κ΄ήλθανε μες τα χιόνια.

Κι΄ αν αρωτήσης μια γρηά αν είν΄φχαριστημένη,

κλαίει σαν το μωρόν παιδί πούναι μετανοιωμένη.

Γιατί έχασεν την εξοχή και τον καλόν αέρα,

και μέσα στο δωμάτιο κλειστήναι κάθε μέρα.

Ο Καναδάς είνε καλός για κείνους που γνωρίζουν,

τον τρόπο και την μέθοδον χρήματα να κερδίζουν.

Γιατί είνε μέρος πλούσιο μ΄απέραντες εκτάσεις,

και πάντα χρήμα συναντάς όπου και να περάσης.

Χιλιάδες εργοστάσια παντού θα συναντήσης,

και κάπου θα βρεθή δουλειά αν πας και θα ζητήσης.

Φάρμες χιλιάδες βρίσκονται κι΄ανθρώπους εζητούνε,

να έχουν ειδικότητα να ταις καλλιεργούνε.

Κτηνοτροφία απέραντη, πρόβατα κι΄αγελάδες,

όπου υπολογίζονται αμέτρητες χιλιάδες.

Νιάτα λοιπόν χρειάζονται, υπομονή και σκέψις,

και εξυπνάδα και μυαλό αν θέλης να προοδέψης.

Γιατί είπαμεν ο Καναδάς δεν είν΄για τον τυχόντα,

αλλά για νέους έξυπνους και με καλά προσόντα.

Αυτά τα λόγια δίστιχα που βλέπετε γραμμένα,

απ΄την ζωήν του Καναδά είν΄όλα βγαλωμένα.

Τα είδα με τα μάτια μου δίχως να με τα πούνε,

και τάγραψα μες το χαρτί ο κόσμος να τα δούνε.

Και όποιος θέλει φίλοι μου ας πάρη να διαβάση,

κι΄αν δεν κερδίση και πολλά την ώραν θα περάση.

Μα ένα μικρό συμπέρασμα ελπίζω να κερδίση,

εκείνος πούχει λογικήν και περπατεί με κρίσι.

Το όνομά μου μυστικόν δεν θέλω να πομείνη,

και σας το γράφω φίλοι μου μ΄όλην την καλωσύνη.

Από τ Δωδεκάνησα είν΄η καταγωγή μου,

στην Ρόδον εγεννήθηκα καίζησα την ζωήν μου.

Το όνομα μου Λαμπριανός, επίθετο Τομάζου,

από την Ρόδον το νησί που όλοι το θαυμάζου.

ΤΕΛΟΣ

https://www.facebook.com/groups/2637261696541637/posts/3363230500611416/

https://www.facebook.com/groups/2637261696541637/posts/3368450740089392/

https://www.facebook.com/groups/2637261696541637/posts/3375597799374686/

https://www.facebook.com/groups/2637261696541637/?multi_permalinks=3381175785483554&hoisted_section_header_type=recently_seen

https://www.facebook.com/groups/2637261696541637/posts/3386672654933867/